Rotterdam, 24-08-2023
Inleiding
De Nederlandse Vereniging voor Hyperbare Geneeskunde (NVvHG) wordt met regelmaat benaderd met vragen over het (toenemende) aanbod van behandeling met zogenaamde “mild” of “milde” hyperbare zuurstoftherapie door diverse niet medische- of paramedische (wellness) aanbieders.
Samenvatting
“Milde” of wellness zuurstoftherapie is een alternatieve behandelvorm van hyperbare zuurstoftherapie. Door de aanpassingen in het behandelprotocol wordt ook de werking verminderd, terwijl het risico op bepaalde complicaties niet wordt verlaagd, zoals wel wordt gesuggereerd. Voor deze alternatieve behandelvorm wordt zowel met erkende als niet-erkende medische indicaties geadverteerd. Door een ander behandelprotocol te hanteren is de werking van “milde” HBOT voor erkende indicaties echter niet bewezen. Voor niet-erkende indicaties bestaat geen of te weinig bewijs voor de werking van reguliere HBOT, dus ook voor een alternatieve toepassing hiervan.
Erkende medische behandelingen zijn gebaseerd op veilige toepassing. Binnen Nederland en Europa (o.a. via de European Underwater Hyperbaric Society (EUBS) zijn strenge afspraken gemaakt over de kwaliteit en veiligheid rondom de toepassing van reguliere HBOT. Behandelingen en werken of verblijven onder overdruk, vallen onder wet- en regelgeving die gaat over technische en medische veiligheid. Deze wet- en regelgeving moet ook voor “milde” HBOT gelden, gezien het gelijke risico op bijwerkingen van druk en zuurstof.
Hyperbare Zuurstoftherapie (HBOT) versus Milde zuurstoftherapie
Reguliere Hyperbare Zuurstoftherapie behandelingen zijn gebaseerd op wetenschappelijk onderbouwde behandelmethoden en als zodanig erkend door het Zorginstituut Nederland (ZiN) en de zorgverzekeraars. De hoeveelheid zuurstof, druk en behandelduur die bij reguliere HBOT wordt gebruikt, is het resultaat van jarenlang wetenschappelijk onderzoek.
De laatste jaren verschijnen ook aanbieders die adverteren met Hyperbare Geneeskunde als “mild” of “milde” zuurstoftherapie. De term “mild” slaat in dit geval op een aanpassing in de concentratie van de toegediende zuurstof, verlaging van de behandeldruk en/of van de duur van de behandeling, waardoor de behandeling minder intensief zou zijn en de kans op complicaties minder groot. Door de aanpassingen zijn de “milde” hyperbare zuurstoftherapie behandelingen wel wezenlijk anders dan de reguliere HBOT. Het wetenschappelijke bewijs wat ten grondslag ligt aan de reguliere toepassing van HBOT geldt niet voor deze aangepaste vorm van hyperbare zuurstoftherapie. Het gevolg is dat deze toepassing van hyperbare zuurstoftherapie gekenschetst moet worden als een alternatieve behandelvorm.
Erkende en niet-erkende indicaties
Er zijn veel aandoeningen waarvan men claimt dat deze baat zouden hebben bij reguliere hyperbare zuurstoftherapie. In de loop van de afgelopen decennia is er veel onderzoek gedaan naar deze claims. In sommige gevallen klopt het dat reguliere hyperbare zuurstoftherapie wel degelijk een gunstig effect heeft op de aandoening zoals bijvoorbeeld bij; diabetische wonden, late bestralingsschade en chronische infectie van bot. Dit zijn de zogenaamde erkende indicaties. Behandeling van deze erkende indicaties met reguliere hyperbare zuurstoftherapie is geclassificeerd als een medisch specialistische behandeling conform de huidige stand van wetenschap en praktijkvoering en komt daarom in aanmerking voor vergoeding vanuit de basiszorgverzekering. Behandeling van deze erkende indicaties gebeurd alleen binnen klinieken waar men reguliere hyperbare zuurstoftherapie mag geven. Deze klinieken zijn allen lid van de Nederlandse Vereniging voor Hyperbare Geneeskunde (ledenlijst).
Een aantal van de claims dat reguliere hyperbare zuurstoftherapie zou helpen bij bepaalde aandoening kon helaas toch niet bewezen worden of nog niet bewezen worden. Binnen Nederland zijn deze aandoeningen geclassificeerd als niet-erkende indicaties voor reguliere hyperbare zuurstoftherapie. Dat betekent dat behandelingen van deze indicaties niet in aanmerking komen voor vergoeding door de zorgverzekering. Gewoonlijk worden geen niet-erkende indicaties behandeld in klinieken die zijn aangesloten bij de NVvHG. Momenteel zijn er 2 uitzonderingen waarover de laatste jaren veelbelovende wetenschappelijke artikelen zijn geschreven; “sudden deafness”/ “lawaaitrauma” en long Covid.
De lijst van niet-erkende indicaties is lang en bevat aandoeningen waarvoor er momenteel nog maar weinig goede behandelmogelijkheden bestaan. Patiënten die lijden aan deze aandoeningen zijn, heel begrijpelijk, naarstig op zoek naar nieuwe behandelmogelijkheden. Bedrijven die “mild” of milde hyperbare zuurstoftherapie aanbieden, richten zich met name op niet-erkende indicaties. Zij zijn niet bevoegd en bekwaam om erkende indicaties te behandelen. Zij mogen hier ook niet mee adverteren.
Veiligheid
De NVvHG maakt zich zorgen over de veiligheid en de risico’s van deze alternatieve behandelingen, die plaatsvinden in centra die hier niet altijd goed voor zijn ingericht. Alhoewel hyperbare zuurstof therapie een veilige behandelmethode is die maar weinig tot complicaties leidt, zijn er wel risico’s verbonden aan de behandeling, zeker indien toegepast door onvoldoende gekwalificeerd personeel of bij het ontbreken van de juiste randvoorwaarden en veiligheidsmaatregelen.
Eén- of meerpersoons hyperbare kamers die gebruikt worden voor een alternatieve toepassing of als wellness, lifestyle of trainingsapparatuur, zouden vanwege die bestemming niet aan dezelfde strenge eisen hoeven te voldoen als reguliere hyperbare behandelkamers. De NVvHG vindt dat een misvatting omdat er in deze “mild” of “milde” drukkamers ook met verhoogde zuurstof concentraties en drukverschillen wordt gewerkt. De toevoeging van het woordje “mild” suggereert dat de kans op complicaties nauwelijks nog aanwezig is. Dat is echter niet het geval. De kans op levensbedreigende complicaties zoals een longoverdrukletsel en arteriële gasembolie is bij de “milde” toepassing net zo hoog als bij reguliere hyperbare zuurstoftherapie.
Milde zuurstoftherapie en long Covid
De milde hyperbare zuurstoftherapie wordt momenteel ook aangeboden voor behandeling van long Covid. Op dit moment wordt nog volop onderzoek gedaan naar de effectiviteit van reguliere hyperbare zuurstoftherapie bij long Covid, ook in Nederlandse klinieken. Het positieve effect waarover eerder in wetenschappelijke artikelen is geschreven, is behaald met reguliere hyperbare zuurstoftherapie in specialistische hyperbare centra. De effectiviteit van de aangeboden alternatieve toepassingen van hyperbare zuurstoftherapie is daarom ook bij long Covid niet duidelijk. De NVvHG raadt deze alternatieve vorm van hyperbare zuurstoftherapie voor de behandeling van long Covid af.
Standpunt NVvHG
De NVvHG volgt het standpunt van de European Committee for Hyperbaric Medicine (ECHM) en de European Underwater Baromedical Society (EUBS) en raadt behandeling met “milde” of wellness zuurstoftherapie af.
Bent u patiënt en wilt u hyperbare zuurstoftherapie ondergaan? Check dan altijd of het centrum waar u de behandeling wilt ondergaan voldoet aan de kwaliteit- en veiligheidsnormen. Alle centra die bij de NVvHG zijn aangesloten voldoen aan deze normen.